سید علی یثربی کاشانی

آیت الله سید علی یثربی کاشانی (۱۳۷۹-۱۳۱۱ ق)، از مراجع و اساتید بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان آقا ضیاءالدین عراقی است. او فقیهی محقق، مجتهدی اصولی، مدرسی مدقق، ادیبی متبحر و عالمی متقی و پرهیزکار بود. آیة اللّه یثربی علاوه بر جامعیت علمی، عالمی آگاه به زمان بود و نسبت به حیله‌گری غربی‌ها برای ایجاد فتنه در میان مسلمانان و حذف اسلام توسط استعمارگران، حساس و آگاه بود. عالمان بزرگی چون امام خمینی و سید محمد محقق داماد از شاگردان او هستند.

ولادت و خاندان

میر سید علی یثربی فرزند علامه حاج سید محمدرضا کاشانی در سال ۱۳۱۱ قمری در شهر کربلا متولد شد. خاندان بزرگ و معروف یثربی کاشانی از سادات نجیب کاشان هستند که سابقه دیرینه ای در علم، تقوا و ادب دارند.

پدرش آیت الله سید محمدرضا کاشانی از اکابر علمای شیعه در اوایل قرن چهاردهم بوده که به اتفاق آیت الله شیخ عبدالکریم حائری در سلک شاگردان مرحوم آخوند خراسانی به مقام اجتهاد رسید و خود مربی افاضلی از علمای اخیر گردید. وی سالها در رأس علما و مراجع کاشان ملجأ و پناه مردم عصر خویش بود.

سید علی یثربی تنها پنج سال از بهار عمرش می گذشت که همراه والد عالم و فاضلش، از کربلا به کاشان بازگشت.

تحصیل و استادان

سید علی یثربی که کودکی مستعد و باهوش بود، پس از فراگیری خواندن و نوشتن، مقدمات دروس دینی و حوزوی را نزد پدر و بعضی اساتید کاشان شروع کرد و تا پایان دوره سطح ادامه داد، سپس با راهنمایی پدرش برای ادامه تحصیلات عالی حوزوی، عازم حوزه علمیه نجف اشرف شد و در این حوزه با برکت در دروس خارج فقه و اصول اساتید بزرگ به طور مستمر شرکت کرد تا با کسب بهره های علمی و اخلاقی به درجات عالیه علم و کمال دست یافت.

وی سالها از کرسی درس سید محمدکاظم یزدی، آقا شریعت اصفهانی، میرزای نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی استفاده نمود و خود به درجه علمی و مراتب کمال ارتقاء یافت. این فقیه محقق، از جایگاه ویژه ای نزد اساتید خود، مخصوصا آقا ضیاء عراقی برخوردار بود و در جمع شاگردان ایشان، هم چون ستاره ای می درخشید.

تدریس و شاگردان

آیة اللّه یثربی پس از هفت سال اقامت در نجف اشرف به درخواست پدر، به کاشان بازگشت و به امر تدریس و اقامه جماعت مشغول شد. ایشان در سفری که به همراه پدرش به قم داشت، در دیدار با آیة اللّه شیخ عبدالکریم حایری، پیشنهاد ایشان را جهت اقامت در قم پذیرفت و به تدریس و تربیت شاگردان پرداخت.

این عالم ربانی پس از چند سال تدریس سطوح عالی و تربیت شاگردانی زبده، به تدریس خارج اصول پرداخت که علاوه بر شاگردان دوره سطح عالی ایشان، برخی از فضلا و بزرگان حوزه نیز در این درس شرکت می کردند و از فیض حضورش بهره مند می شدند. این دوره که هفت سال به طول انجامید، برکات زیادی برای حوزه نوپای قم به همراه داشت و شاگردان محقق و زبده ای تربیت شدند که هرکدام مایه افتخار روحانیت شدند.

برخی از شاگردان او عبارتند از:

• سید محمد محقق داماد،
• امام خمینی،
• میرزا هاشم آملی،
• سید شهاب الدین مرعشی نجفی،
• میرزا خلیل کمره ای،
• سید ابوالقاسم فقیه ارسنجانی،
• شیخ اسماعیل بهاری،
• سید حسن مدرسی یزدی.

آثار و تألیفات

آیة الله یثربی معتقد بود که بعد از شیخ انصاری، کسی مطلبی تازه ندارد و آنان که چیزی می‌نویسند، محتملات شیخ را تقویت، توضیح یا شرح می‌دهند. از این رو، چندان تألیف و تصنیفی که در حد فضل و علم او باشد، ننگاشت. برخی از آثار به جا مانده او عبارت است از:

• رساله سفینة النجاة (قسمت مهمی از مسائل شرعی)،
• حاشیه بر عروةالوثقی،
• جزواتی در اصول.

فعالیت‌های اجتماعی

آیة اللّه یثربی در سال ۱۳۴۷ قمری که پدر فاضلش به رحمت ایزدی پیوست، به کاشان بازگشت و در جای پدر به اقامه جماعت، تدریس، تربیت طلاب و امور دینی مردم پرداخت. او تا زمانی که مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حایری زنده بودند، هرماه یک بار به دیدار ایشان در قم می رفت و در مسائل مهم، مشورت و گفتگو می کردند.

آیة اللّه یثربی علاوه بر جامعیت علمی، عالمی آگاه به زمان بود و نسبت به حیله گری غربی ها برای ایجاد فتنه در میان مسلمانان و حذف تدریجی اسلام توسط استعمارگران مخصوصا استعمار پیر انگلیس، حساس و آگاه بود و پیوسته خطر آن را گوشزد می کرد، به طوری که این سخن وی که «اگر دو خروس در محله به هم بپرند، زیر سر انگلیس است»، در بین مردم و مریدان ایشان، مشهور و ورد زبان شده بود.

ایشان درباره محمدرضا شاه که در ابتدای کار، مردم فریب ظواهر او را خورده بودند، می فرمود: این، از پدرش بدتر است، زیرا پدرش بی سواد بود و این در اروپا درس خوانده است.

ویژگی‌های اخلاقی

این فقیه و اصولی بزرگ، از نظر اخلاقی نیز مراحل بالایی را طی کرده و مردی خودساخته بود، با این که در شمار مراجع تقلید به حساب می آمد، اما در مسأله تقلید، مردم را به مرجع عام شیعه، آیة اللّه بروجردی ارجاع می داد. او می گفت: تمام علما و مراجع، باید با آقای بروجردی موافق باشند و تا زنده است، نیازی به نوشتن رساله دیگری نیست، چون عَلَم به دست آقای بروجردی است، رساله هم باید یکی باشد.

زندگی اش ساده و مردی بسیار متواضع بود، و بیشتر اوقات، مردم به خاطر سادگی در لباسش، او را با خادم منزلش اشتباه می گرفتند از نظر مال و ثروت، از خودش چیزی نداشت و آن چه از وجوهات شرعیه به دستش می رسید، بین فقرا تقسیم می کرد. یک بار چند نفری از اهالی کاشان خواستند ایشان را به حج ببرند، اما او عذر آورد؛ یکی از آنها سئوال کرد که چرا به حج نمی روید؟ فرمود: با این پولی که می خواهید خرج من کنید، بروید به اهالی فقیر منطقه کمک کنید.

آیة اللّه مرعشی نجفی، درباره استادشان آقا میرسید علی یثربی چنین گفته اند: لسان حقیر، الکن است از جلالت ایشان و تقوا و دیانتش؛ به قدری این مرد، محکم بود در دیانت، و به قدری باتقوا و پرهیزگار و وارسته و بی آلایش، که اصلا و ابدا به خود نمی گرفت که من کسی هستم. رفتارش مثل یک طلبه عادی بود.

یکی دیگر از ویژگی های این فقیه فرهیخته، عشق و علاقه شدید به اهل بیت علیهم السلام به ویژه حضرت اباعبداللّه الحسین علیه السلام بود. یکی از طلاب می گوید: از آیة اللّه یثربی سؤال کردم که علت موفقیت شما در امر تحصیل چه بود؟ فرمود: توسلات به اهل بیت عصمت و طهارت. ایشان همه ساله روزهای تاسوعا و عاشورا در بقعه حبیب بن موسی علیه السلام منبر می رفت و پس از وعظ و نصیحت، به طور مفصل روضه می خواند.

توصیه های ارزشمندی از آیة اللّه یثربی باقی مانده که به برخی از آنها اشاره می شود: «طلبه خوب، اگر ضعف او را ببرد، به سوی کسی دست دراز نمی کند. تاریخ بخوانید و بدانید که تاریخ چیزها یاد می دهد. تحقیقی باشید، نه تقلیدی، اگر تقلیدی باشید ابن الوقت می شوید».

وفات

این فقیه عالی قدر پس از یک عمر تلاش و خدمت خالصانه به اسلام، سرانجام در سحرگاه پنجم رجب المرجب ۱۳۷۹ قمری (برابر با سیزدهم دی ماه ۱۳۳۸ ش) دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت. پیکر مطهرش در جوار مرقد امامزاده حبیب بن موسی (علیه السلام) در کاشان به خاک سپرده شد.

منابع

• گلشن ابرار، ج ۶، علمای بزرگ شیعه.
• سایت شعائر.